Struny do gitary akustycznej

Struny do gitary akustycznej

Gitara akustyczna charakteryzuje się czystym, donośnym brzmieniem, które w dużej mierze zawdzięcza zastosowaniu metalowych strun. Wybór strun do takiej gitary nie powinien być przypadkowy – odpowiedni komplet ma ogromny wpływ na brzmienie instrumentu oraz komfort gry. Struny do gitary akustycznej różnią się pod wieloma względami: grubością (tzw. rozmiarem), materiałem wykonania oraz obecnością specjalnych powłok ochronnych. Jeśli zależy nam na pełnej kontroli nad brzmieniem akustyka i wygodą grania, warto poznać najważniejsze cechy strun i wiedzieć, czym kierować się przy ich zakupie. Poniżej przedstawiamy kompleksowy poradnik, który pomoże dobrać idealny zestaw strun do gitary akustycznej.

Cechy strun do gitary akustycznej

• Metalowa konstrukcja: Struny do gitary akustycznej mają stalowy rdzeń i metalową owijkę (najczęściej z brązu). Nie należy ich mylić ze strunami nylonowymi używanymi w gitarach klasycznych – akustyczne wymagają stalowych strun, co zapewnia odpowiednie napięcie i głośność.
  
  

• Bardzo czyste i donośne brzmienie: Metalowe struny zapewniają jasny, wyraźny dźwięk o dużej projekcji. Dzięki pudłu rezonansowemu gitary akustycznej struny te potrafią zabrzmieć głośno i klarownie na przestrzeni całego pasma – od dźwięcznych wysokich tonów po głęboki bas.
  
  

• Różne rozmiary i grubości: Komplety strun dostępne są w wielu grubościach (rozmiarach). Grubość strun wyrażana jest w calach (np. 0.010″ to ~0,25 mm) i zwykle podawana jako zakres od najcieńszej do najgrubszej struny w zestawie (np. 10–47). Wybór grubości wpływa na wygodę gry oraz barwę dźwięku – można dobrać struny miękkie lub twarde w zależności od potrzeb.
  
  

• Opcja strun powlekanych: Niektóre struny posiadają specjalną powłokę ochronną (np. polimerową), która chroni je przed korozją, potem i brudem. Powłoka wydłuża żywotność strun, choć może nieco zmieniać odczucie dotyku i brzmienie. Do wyboru mamy zatem struny powlekane lub klasyczne niepowlekane.
  
  

Struny do gitary akustycznej Martin (dobór rozmiaru)

Jednym z pierwszych kryteriów wyboru strun do gitary akustycznej jest ich rozmiar, czyli grubość. Od niej zależy zarówno brzmienie, jak i komfort gry. Cienkie struny (tzw. miękkie) wymagają mniejszej siły docisku, dzięki czemu są przyjazne dla początkujących – mniej kaleczą opuszki palców i ułatwiają naukę akordów. Trzeba jednak liczyć się z tym, że cieńsze struny dają nieco jaśniejsze i delikatniejsze brzmienie, a przy mocnym uderzeniu mogą brzmieć mniej donośnie. Z kolei grubsze struny (twarde) gwarantują pełniejszy, głośniejszy dźwięk z mocnym basem i dłuższym wybrzmiewaniem, ale gra na nich wymaga silniejszych palców i może być na początku mniej wygodna.

Na początku przygody z gitarą warto wypróbować struny o średniej grubości, aby wyczuć różnice. Często polecanym wyborem dla pierwszego kompletu są tzw. „dziesiątki”, czyli zestaw o rozmiarze 10–47. Takie struny są stosunkowo miękkie i łatwe do dociskania, co ułatwia naukę akordów i techniki gry. Przykładem popularnego produktu w tym rozmiarze są Martin Authentic Acoustic SP 80/20 (10–47) – cenione za bardzo klarowne brzmienie oraz przystępną cenę. Korzystając z takiego uniwersalnego kompletu, można z czasem ocenić, czy następnym razem sięgnąć po struny cieńsze, czy jednak grubsze, w zależności od preferencji brzmieniowych.

Warto zaznaczyć, że standardem fabrycznym w wielu gitarach akustycznych jest rozmiar około 12–53 (tzw. „dwunastki”). Jest to komplet uznawany za najbardziej uniwersalny – oferuje zrównoważone brzmienie z solidnym basem i jednocześnie względny komfort gry. Wielu doświadczonych gitarzystów korzysta właśnie z „dwunastek” na co dzień. Jeśli jednak taki zestaw okaże się zbyt twardy (np. początkujacy odczuwają ból palców lub trudność w dociskaniu strun), można rozważyć zejście do kompletu 11–52 („jedenastki”) lub wspomnianych 10–47. Lżejsze komplety zwiększają wygodę gry kosztem odrobinę słabszego basu i mniejszej głośności. Z drugiej strony, gitarzyści poszukujący potężniejszego dźwięku mogą wypróbować struny grubsze. Komplet 13–56 („trzynastki”) zapewni bardzo mocny, tłusty bas i głośne brzmienie akordów – jest polecany np. do gry w obniżonych strojeniach lub intensywnego akompaniamentu rytmicznego. Trzeba jednak pamiętać, że na strunach 13–56 trudno grać w standardowym stroju E jeśli nie ma się silnej dłoni – taki zestaw stawia duży opór przy podciąganiu i barré. Jeszcze grubsze komplety (tzw. heavy, np. 14–59) stosuje się właściwie tylko do bardzo niskich strojów lub w gitarach barytonowych; wymagają one dużej siły i są wybierane przez doświadczonych muzyków o konkretnych potrzebach brzmieniowych.

Podsumowując kwestie rozmiaru: dla większości gitarzystów najlepszym punktem wyjścia są struny średniej grubości w okolicy 12–53, zapewniające balans między brzmieniem a wygodą. Osoby początkujące lub grające głównie delikatnie mogą sięgnąć po cieńsze struny (10 lub 11), natomiast do mocnego grania rytmicznego lub niższych strojów sprawdzą się grubsze komplety (13 i więcej). Zawsze warto dobrać grubość do własnego stylu gry oraz siły nacisku w palcach – idealny zestaw to taki, który nie męczy dłoni, a jednocześnie wydobywa z gitary pożądane brzmienie.

Struny do gitary akustycznej Elixir (materiały i powłoki)

Kolejnym istotnym aspektem jest materiał, z jakiego wykonane są struny, a także zastosowane powłoki ochronne. Nawet przy tej samej grubości różne rodzaje strun mogą brzmieć i sprawować się odmiennie. Dlatego dobrym pomysłem jest eksperymentowanie nie tylko z rozmiarem, ale także z materiałem owijki strun. Większość strun do akustyka ma owijkę z brązu, przy czym na rynku dominują dwa główne warianty stopu: Bronze 80/20 oraz Phosphor Bronze (brąz fosforowy).

• Bronze 80/20 to tradycyjny brąz zawierający ok. 80% miedzi i 20% cynku. Struny z taką owijką cechują się jasnym, dzwoniącym brzmieniem, które świetnie przebija się w grze akordowej i dodaje iskry solowym partiom. Ich wadą jest jednak nieco mniejsza trwałość – wysoka zawartość miedzi sprawia, że struny 80/20 są podatne na utlenianie i szybciej tracą świeżość brzmienia. Wielu gitarzystów lubi je za żywy, klarowny ton, ale trzeba pamiętać o regularnej wymianie dla utrzymania tego efektu.
  
  

• Phosphor Bronze to brąz z dodatkiem fosforu (oraz często odrobiną cyny). Domieszka fosforu nadaje strunom cieplejsze, bardziej zbalansowane brzmienie. Struny fosforowe brzmią nieco ciemniej – podkreślają niższe częstotliwości, przez co dźwięk jest pełniejszy i mniej jaskrawy niż w przypadku 80/20. Dodatkową zaletą jest większa trwałość – fosfor działa antykorozyjnie, więc struny z brązu fosforowego dłużej zachowują świeże brzmienie. Wielu muzyków wybiera je do gry fingerstyle (palcami), gdzie ciepło i klarowność są pożądane, oraz ogólnie jeśli preferują głębsze, bardziej „drewniane” brzmienie akustyka.
  
  

Oba powyższe rodzaje są najbardziej rozpowszechnione i to od nich warto zacząć poszukiwania ulubionego brzmienia. Oprócz nich istnieją też inne, bardziej specjalistyczne opcje strun akustycznych:

• Struny niklowane / ze stopów niklu: Choć stalowy rdzeń mają wszystkie struny do akustyka, to owijka bywa czasem wykonana ze stopu z domieszką niklu lub nawet stalowa. Struny takie są rzadziej używane w typowych gitarach akustycznych – nikiel kojarzy się głównie ze strunami do gitar elektrycznych, gdzie daje miękkie, lekko metaliczne brzmienie. W akustyku struny z niklowaną owijką (np. D’Addario Nickel Bronze) potrafią wydobyć naturalny charakter brzmieniowy gitary, eksponując środkowe pasmo i wyrównując skrajne tony. Są też nieco bardziej odporne na rdzę. To ciekawa propozycja dla eksperymentatorów oraz tych, którzy grają w zespole – niklowe struny mogą lepiej zgrywać się z innymi instrumentami, choć zaznaczmy, że nie dadzą tak jasnego dźwięku jak klasyczne brązowe 80/20.
  
  

• Struny „jedwabne i stalowe” (Silk & Steel): To nietypowy rodzaj strun akustycznych, przeznaczony głównie dla koneserów specyficznego brzmienia. W strunach jedwabno-stalowych rdzeń owijanych strun jest często wykonany z jedwabiu lub materiału syntetycznego, na który dopiero nałożono metalową owijkę (np. srebrzoną miedz). Dzięki temu struny mają znacznie niższe napięcie, są bardzo miękkie w dotyku i dają łagodny, ciepły ton o stonowanej głośności. Wykorzystuje się je czasem w starych gitarach, gitarach folkowych lub do akompaniamentu wokalnego, gdzie pożądane jest subtelniejsze brzmienie. Wadą jest mniejsza projekcja dźwięku i krótsza żywotność, ale zalety to niezwykła wygoda gry i charakterystyczny, vintage’owy sound.
  
  

Oprócz doboru materiału, warto zwrócić uwagę na powłoki ochronne. W ostatnich dekadach ogromną popularność zdobyły struny powlekane, czyli pokryte cienką warstwą polimeru chroniącego przed czynnikami zewnętrznymi. Liderem w tej dziedzinie jest marka Elixir, której struny stały się synonimem długowieczności. Przykładem są Elixir NanoWeb 80/20 o rozmiarze 12–53, pokryte autorską powłoką Nanoweb. Powłoka ta jest praktycznie niewidoczna i nieznacznie wpływa na grubość struny, a pozwala wydłużyć jej żywotność nawet kilkukrotnie. W praktyce struny Elixir potrafią brzmieć świeżo przez wiele tygodni intensywnego grania – gdzie zwykłe struny już dawno utraciłyby blask. Dodatkowo powłoka zmniejsza odczuwalność szorstkości owijki pod palcami oraz ogranicza charakterystyczne skrzypienie przy przesuwaniu palców po strunach.

Należy jednak mieć świadomość, że struny powlekane brzmią nieco inaczej od niepowlekanych. Niektórzy gitarzyści określają ten dźwięk jako odrobinę bardziej „sterylny” – najwyższe alikwoty są minimalnie przytłumione, przez co nowe powlekane struny mogą sprawiać wrażenie brzmienia już lekko „ogranych” strun. Dla wielu osób nie stanowi to problemu; wręcz przeciwnie, część muzyków woli taki charakter brzmienia od bardzo jasnego dźwięku fabrycznie nowych strun. Pewną różnicę czuć także pod palcami – powlekane struny są gładsze i bardziej śliskie, co dla jednych jest zaletą (łatwiejsze slide’y i poślizg palców), a dla innych wadą (mniejsza „szorstkość” może przekładać się na inny rezonans z opuszkiem czy kostką). Warto samemu spróbować, czy ten typ strun nam odpowiada.

Zalety strun powlekanych są niewątpliwe: dłuższa żywotność, rzadsza potrzeba wymian, odporność na rdzewienie i brud. To świetna opcja dla osób, którym szybko pocą się dłonie – kwaśny pot potrafi błyskawicznie zniszczyć zwykłe struny, a powłoka stanowi barierę ochronną. Minusem pozostaje wyższa cena (często dwa razy droższe od standardowych). Niemniej, jeśli struny wytrzymują np. pięć razy dłużej, inwestycja się opłaca, zwłaszcza że oszczędzamy też czas na częste zakładanie nowych kompletów. Poza Elixirem, powlekane wersje swoich strun oferuje dziś wielu producentów – np. D’Addario (seria EXP, a obecnie XT i XS), Ernie Ball (seria Paradigm), Martin (wytrzymałe serie Lifespan) i inni. Każda z tych technologii ma nieco inną charakterystykę, ale cel jest wspólny: trwałe struny o brzmieniu jak najbardziej zbliżonym do świeżych, niepowlekanych.

Podsumowując ten fragment: materiał strun i ewentualna powłoka mają ogromny wpływ na brzmienie oraz żywotność. Jasne brzmienie uzyskamy ze strun 80/20, cieplejsze z fosforowych, a decydując się na struny powlekane zyskamy dłuższą przydatność kosztem minimalnej zmiany charakteru dźwięku. W praktyce najlepiej jest przetestować różne opcje – każdy gitarzysta z czasem odkrywa, jakie struny najlepiej współgrają z jego instrumentem i stylem gry.

Dobór strun do stylu gry

Przy wyborze strun warto uwzględnić styl muzyczny i technikę gry, jaką preferujemy. Różne rodzaje strun lepiej sprawdzają się w odmiennych zastosowaniach:

• Gra akordowa (rytmiczne bicie, strumming): Jeśli głównie akompaniujesz sobie akordami, istotna będzie donośność i jasność brzmienia, by gitara przebijała się rytmicznie. W takiej grze dobrze sprawdzają się struny Bronze 80/20 o średniej lub większej grubości (np. light 12–53 lub medium 13–56). Dają one mocny, jasny dźwięk, który znakomicie niesie akordy. Grubsze struny lepiej też znoszą mocne uderzenia kostką – mniej „szarpią” w kontakcie z kostką i trudniej o ich przypadkowe przesterowanie dźwięku.
  
  

• Fingerstyle, gra palcami: Dla gitarzystów skupiających się na grze palcami (solowej lub akompaniamentu fingerpicking) lepsze mogą być struny o cieplejszym, zbalansowanym brzmieniu i nie za dużym przekroju. Często polecane są tu struny Phosphor Bronze o mniejszej grubości, np. light 12–53 lub nawet custom light 11–52. Cieńsze struny łatwiej wydobywają subtelności dotyku palca i brzmią delikatniej, co pasuje do klimatu ballad, muzyki folk czy kompozycji fingerstyle. Dodatkowo niższe napięcie ułatwia wykonywanie ozdobników, takich jak hammer-on, pull-off czy szybkie arpeggia, bez nadmiernego wysiłku lewej ręki.
  
  

• Gra slide (butelką, staleczką): Styl slide wymaga od strun stabilności przy docisku slide’u i odpowiedniego sustainu. Tutaj zazwyczaj lepiej spisują się grubsze struny (co najmniej medium 13–56). Większe napięcie strun zapobiega ich nadmiernemu dobijaniu o progi przy dociskaniu stalowego slide’u i daje pewny, jednolity kontakt z przedmiotem. Grubsze struny lepiej przenoszą też sustain – dźwięk w grze slide’em powinien długo wybrzmiewać, a cięższe struny temu sprzyjają. Jeśli więc planujesz grę techniką slide, rozważ założenie twardszego kompletu i ewentualnie lekkie podniesienie akcji strun, by uniknąć brzęczenia.
  
  

• Blues i bendy, solówki z podciąganiem: W bluesie akustycznym czy partiach solowych, gdzie często podciąga się struny (benduje), przydaje się umiarkowana grubość dla balansu między brzmieniem a możliwością podciągania. Zbyt grube struny trudno podciągnąć o cały ton czy więcej bez dużej siły. Dlatego wielu bluesmanów używa średnich lub custom light strun (11–52 lub 12–53). Materiał zależy od preferencji – 80/20 da bardziej „szkliste” brzmienie bluesowych riffów, podczas gdy fosfor doda im nieco ciepła. Ważne, by struny były dobrej jakości i stabilnie trzymały strój przy częstym bendowaniu. Gitarzyści łączący styl bluesowy i country często sięgają po struny fosforowo-brązowe o średniej grubości, uzyskując naturalne, dynamiczne brzmienie z odrobiną ciepła, które pasuje do obu gatunków.
  
  

• Muzyka folk, rock akustyczny, ogólne zastosowania: Do uniwersalnego grania, kiedy czasem gramy i palcami, i kostką, oraz łączymy różne style, najlepszym wyborem będzie kompromisowy zestaw średniej grubości (12–53) i materiał dobrany pod brzmienie gitary. Jeśli Twój instrument z natury brzmi jasno, być może struny fosforowe dodadzą mu głębi; jeśli zaś gitara jest ciepła i ciemna, struny 80/20 mogą wydobyć więcej wysokich tonów dla równowagi. Wielu gitarzystów traktuje struny właśnie jako sposób na delikatną korektę charakteru instrumentu – np. rozjaśnienie zbyt „mulącej” gitary lub ocieplenie tej o bardzo ostrej górze. Warto poeksperymentować, pamiętając, że nie ma złych wyborów, są tylko kwestie gustu i dopasowania do sytuacji.
  
  

• Stroje alternatywne i obniżone: Jeśli grasz w strojeniach niższych niż standardowe E (np. D standard, Drop D/C, DADGAD itp.), dobrze jest założyć struny o nieco większej średnicy niż zwykle. Obniżenie stroju zmniejsza napięcie strun, co może powodować brzęczenie i spadek dynamiki – cięższe struny zrekompensują ten luz. Dla drobnych obniżeń (np. całotonowy down-tuning) zestaw o jeden rozmiar grubszy zwykle wystarczy. Przykładowo, do stroju D standard wielu gitarzystów używa kompletu 13–56 zamiast 12–53. Przy bardzo niskich strojach (np. C standard lub w gitarze barytonowej) sięga się po jeszcze masywniejsze struny. Pamiętajmy tylko, by sprawdzić, czy gitara poradzi sobie z wyższym napięciem – niektóre delikatniejsze instrumenty mogą wymagać regulacji gryfu przy zmianie grubości strun.
  
  

Na koniec warto wspomnieć, że poziom zaawansowania gitarzysty także wpływa na preferencje strun. Osoby początkujące najczęściej lepiej czują się na strunach cieńszych, które nie sprawiają bólu palców i wybaczają pewne niedociągnięcia (np. lżej dociśnięta struna i tak odezwie się dźwiękiem). Z kolei doświadczeni muzycy, mający wyrobioną technikę i siłę w dłoniach, często sięgają po struny grubsze, by maksymalnie wykorzystać możliwości brzmieniowe instrumentu. Indywidualne upodobania kształtują się z czasem – dlatego nie bój się testować różnych strun i zmieniać komplety w miarę rozwoju swoich umiejętności.

Najpopularniejsze marki i modele strun akustycznych

Rynek strun gitarowych jest ogromny – istnieje wielu producentów oferujących zróżnicowane serie i modele. Warto poznać kilka wiodących marek, ponieważ ich nazwy często pojawiają się w rekomendacjach:

• Martin: Legendarna firma słynąca z produkcji gitar akustycznych od niemal dwóch stuleci, ma w ofercie również znakomite struny. Ich Authentic Acoustic to seria ceniona za stabilność stroju i klarowne, tradycyjne brzmienie. Martin oferuje zarówno struny 80/20 (jasne brzmienie), jak i Phosphor Bronze (ciepłe). Przykładowe komplety to wspomniany Martin 80/20 Bronze 10–47 dla początkujących, jak również często wybierany Martin SP Lifespan 12–54 (fosforowy, powlekany) dla wymagających – zapewnia pełne brzmienie i przedłużoną żywotność. Struny Martin uchodzą za bardzo uniwersalne – sprawdzają się w wielu stylach, a przy tym są wytrzymałe i długo trzymają strój.
  
  

• D’Addario: Jeden z największych producentów strun na świecie, ceniony za powtarzalną wysoką jakość i innowacyjność. Klasyką wśród strun akustycznych są D’Addario EJ16 (Phosphor Bronze 12–53) – to jedne z najczęściej używanych strun akustycznych w ogóle. Dają zrównoważone, bogate brzmienie i są dostępne w atrakcyjnej cenie. D’Addario oferuje pełną gamę rozmiarów i materiałów: od 80/20 (np. seria EJ11 12–52) po fosforowe, a także unikalne Nickel Bronze wspomniane wcześniej. Firma rozwija też swoje powlekane linie: najnowsza seria XS Phosphor Bronze pokryta ultracienką powłoką zapewnia niespotykanie długą żywotność przy minimalnym wpływie na odczucia gry. Struny D’Addario słyną z dobrej intonacji i trwałości, a mnogość modeli pozwala dobrać coś dla siebie w każdym stylu i przedziale cenowym.
  
  

• Elixir: Marka, która zrewolucjonizowała rynek strun powlekanych. Ich struny Nanoweb i Polyweb stały się wybawieniem dla osób zmęczonych częstą wymianą strun. Komplety takie jak Elixir Nanoweb Phosphor Bronze 12–53 to standard dla muzyków koncertujących – brzmią niemal jak klasyczne fosforowe struny, a wytrzymują miesiącami. Elixir produkuje wersje 80/20 oraz Phosphor Bronze, w różnych grubościach, wszystkie z powłoką. Choć są droższe od przeciętnych strun, wielu gitarzystów przelicza, że i tak oszczędza, zmieniając je np. dwa razy rzadziej. Charakterystyczną cechą Elixirów jest bardzo gładki dotyk i nieznacznie ocieplone brzmienie (zwłaszcza w wersji Polyweb, która jest mocniej powlekana niż Nanoweb). Dla osób o „korozyjnych” dłoniach albo po prostu ceniących sobie wygodę, Elixir stał się pierwszym wyborem.
  
  

• Ernie Ball: Firma znana przede wszystkim ze strun do gitary elektrycznej (słynne „Slinky”), ale jej seria Earthwood dla gitar akustycznych także zdobyła uznanie. Ernie Ball Earthwood 80/20 dostępne w różnych rozmiarach oferują żywe, ale nie przesadnie ostre brzmienie. Co ciekawe, wielu muzyków chwali je za nieco cieplejszy ton niż typowe 80/20 – dzięki temu nowe Earthwoody nie są aż tak jaskrawe zaraz po założeniu i nie trzeba ich „dogrywać”. Dobrze sprawdzają się przy grze kostką (flatpicking), dając selektywne brzmienie, które nie ginie w miksie. Ernie Ball ma też w ofercie struny Aluminum Bronze, wykonane ze stopu brązu z domieszką aluminium – zapewniają one wyjątkowo wyrazisty bas i zwiększoną odporność na rdzę. Ogółem struny akustyczne Ernie Ball są cenione za wysoką jakość wykonania i ciekawy wybór stopów, a przy tym mają umiarkowane ceny.
  
  

• DR, GHS i inni producenci: Poza wyżej wymienionymi gigantami istnieje wiele marek oferujących świetne struny akustyczne. DR Strings słynie z ręcznie wykonywanych strun o nietypowych rozwiązaniach – np. seria DR Rare to struny z okrągłym rdzeniem (zamiast tradycyjnego sześciokątnego), co nadaje im bardziej vintage’owy charakter brzmienia i niższe napięcie. Są miękkie w dotyku i łatwiej podciągać na nich struny, dlatego często poleca się je gitarzystom przechodzącym z elektryka na akustyk. DR ma też własne powlekane struny Dragon Skin, które łączą trwałość z żywym brzmieniem. GHS z kolei to marka o długiej historii – ich struny Bright Bronze (80/20) i Phosphor Bronze były popularne zanim powłoki stały się modne. GHS słynie z solidności i są to często nieco tańsze alternatywy przy zachowaniu dobrego brzmienia. Warte wzmianki są również John Pearse – marka boutique’owa wybierana przez wielu profesjonalistów za bogate, „audiofilskie” brzmienie (choć mniej znana szerszej publiczności), czy Rotosound z Wielkiej Brytanii, której struny tru-bronze charakteryzują się brzmieniem w stylu vintage (używali ich m.in. muzycy The Who). Na rynku znajdziemy też struny sygnowane przez producentów gitar (np. Fender, Gibson) oraz całe mnóstwo innych marek.
  
  

W obliczu tak szerokiego wyboru nasuwa się pytanie: którego producenta wybrać? Nie ma jednej odpowiedzi – czołowe marki premium oferują zbliżony poziom wysokiej jakości. Warto natomiast unikać zupełnie no-name’owych, najtańszych strun, ponieważ potrafią one brzmieć płasko i szybko się zużywać (co ostatecznie nie daje oszczędności, bo będziemy je częściej wymieniać). Najlepszą strategią jest trzymać się sprawdzonych producentów i metodą prób znaleźć brzmienie dla siebie. Na szczęście komplet strun to stosunkowo niewielki wydatek, więc można pozwolić sobie na testowanie różnych modeli. Przykładowo, zestaw dobrych strun akustycznych renomowanej marki to koszt rzędu 30–50 zł, a powlekane najwyższej klasy mogą kosztować 60–80 zł. To nadal niedrogo, biorąc pod uwagę, że jedne struny potrafią odmienić charakter naszej gitary na kilka tygodni lub miesięcy. Kupując struny, warto od razu nabyć 2–3 różne komplety i sprawdzić, na których instrument zabrzmi najlepiej i które najbardziej nam odpowiadają pod palcami.

Kiedy wymieniać struny i jak o nie dbać?

Nawet najlepsze struny z czasem tracą swoje walory, dlatego regularna wymiana strun to klucz do utrzymania dobrego brzmienia gitary akustycznej. Tempo zużycia zależy od intensywności gry, odczynu potu grającego i warunków przechowywania instrumentu. Ogólnie przyjmuje się, że często grający gitarzysta powinien zmieniać struny co około 1–3 miesiące. Profesjonaliści występujący na scenie nierzadko zakładają świeży komplet przed każdym ważnym koncertem lub nagraniem, aby mieć pewność co do jakości dźwięku i stroju.

Skąd wiadomo, że to już czas na nowe struny? Objawami zużytych strun są: wyraźnie stłumione, matowe brzmienie (utrata tej jasności i „dzwonienia”), problemy z trzymaniem stroju oraz widoczne oznaki korozji czy brudu na owijkach. Jeśli struny wyglądają na zardzewiałe lub pokryte ciemnym nalotem, a gitarze brakuje blasku – zdecydowanie pora na wymianę. Warto też obserwować owijki strun basowych (E, A, D): jeśli widoczne są na nich przerwy, rozplatania lub odbarwienia tam, gdzie dotykały progów, to znak, że struna się wyeksploatowała.

Aby wydłużyć życie strun, warto o nie dbać na co dzień. Kilka prostych nawyków może znacząco pomóc: zawsze przed grą umyj i wytrzyj do sucha ręce – ograniczy to przenoszenie potu i brudu. Po skończonej sesji gry przetrzyj struny czystą, suchą szmatką (lub specjalną ściereczką do strun) na całej długości, usuwając z nich pot i osad. Unikaj grania bezpośrednio po użyciu kremu do rąk czy tłustego jedzenia – takie substancje błyskawicznie tłumią struny. Można też stosować dostępne w sklepach preparaty do czyszczenia i konserwacji strun (tzw. fast frety i inne olejki), które czyszczą oraz zostawiają cienką warstwę ochronną opóźniającą rdzewienie.

Sama wymiana strun w gitarze akustycznej powinna być przeprowadzona ostrożnie, ale nie jest skomplikowana. Zaleca się zdejmować i zakładać struny pojedynczo, a nie wszystkie naraz – dzięki temu gryf gitary zachowa stabilność i instrument nie rozstroi się dramatycznie w trakcie wymiany. Po założeniu nowego kompletu warto pamiętać, że świeże struny potrzebują chwili, aby się „ułożyć”. Tuż po założeniu mają tendencję do lekkiego rozciągania się, co skutkuje szybkim rozstrajaniem w pierwszych godzinach grania. Można im w tym pomóc: po nastrojeniu gitary delikatnie naciągnij każdą strunę po kilka razy (chwyć strunę palcami jednej ręki na wysokości XII progu i lekko pociągnij od podstrunnicy, uważając by nie przesadzić). Następnie ponownie ją nastroj. Powtórz tę czynność 2–3 razy – struny szybciej osiągną stabilny strój.

Jeśli po zmianie strun czujesz, że gitara gra inaczej (np. pojawiło się brzęczenie, struny leżą wyżej lub niżej nad progami), może to być efekt założenia innego rozmiaru strun niż poprzednio. Grubsze lub cieńsze struny wywierają inny naciąg na gryf, co może minimalnie zmienić jego krzywiznę. Nie należy się tym przesadnie martwić – zazwyczaj drobna regulacja pręta napinającego w gryfie (truss roda) przywraca instrument do optymalnej akcji. W razie wątpliwości warto udać się do lutnika na regulację gitary, zwłaszcza gdy dokonaliśmy drastycznej zmiany grubości strun (np. z 10 na 13).

Na koniec pamiętaj, by zawsze zakładać do gitary akustycznej odpowiednie struny stalowe. Nie eksperymentuj z zakładaniem strun klasycznych (nylonowych) do akustyka – nie wytworzą one potrzebnego napięcia i gitara nie będzie stroić ani brzmieć prawidłowo. Również odwrotna sytuacja jest groźna: metalowe struny nie mogą być zakładane do gitary klasycznej, która nie jest przystosowana do takiego wysokiego napięcia (grozi to uszkodzeniem instrumentu). Każdy typ gitary wymaga dedykowanych strun, toteż trzymajmy się tej zasady dla bezpieczeństwa instrumentu i najlepszego efektu dźwiękowego.

Podsumowanie: Odpowiedni dobór strun do gitary akustycznej potrafi wydobyć z instrumentu pełnię jego możliwości. Znając różnice w grubościach, materiałach i powłokach, możemy świadomie kształtować brzmienie i wygodę gry. Zachowując przy tym dobre praktyki konserwacji, będziemy cieszyć się świetnym dźwiękiem i przyjemnością z gry przez długi czas. Niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz swoją przygodę z gitarą akustyczną, czy masz już za sobą lata muzykowania – eksperymentuj ze strunami, pytaj bardziej doświadczonych muzyków o ich typy, a z pewnością znajdziesz idealny komplet strun, który sprawi, że Twoja gitara zabrzmi dokładnie tak, jak tego pragniesz. Powodzenia w poszukiwaniach i miłego grania!